Bishkent qal’asi: noyob arxeologik yodgorlikning tarixi
Kofarnixon daryosining o‘ng sohilidagi go‘zal vodiyda joylashgan Bishkent qal’asi bir necha davrlarni qamrab olgan ajoyib arxeologik yodgorlikdir. Uning tarixi miloddan avvalgi VI-IV asrlardan boshlanib, V-VIII asrlar orqali XVII-XIX asrlargacha davom etgan.
Bu noyob obida haqidagi dastlabki ma’lumotlarni mashhur tadqiqotchi A.A. Semyonov taqdim etgan. U qal’a hududida saqlanib qolgan madaniy qatlamlarning boyligini qayd etgan. XX asr boshlarida Bishkent vodiysini o‘rgangan arxeologlar Kushon va Eftaliy xalqlari hamda ularning tarixiy merosini o‘rganishda bu yodgorlikning ahamiyatini alohida ta’kidlaganlar.
Bishkent qal’asi nafaqat mudofaa inshooti, balki mintaqaning siyosiy va iqtisodiy hayotida muhim rol o‘ynagan. Uning strategik joylashuvi qal’ani vodiyning muhim markaziga aylantirgan bo‘lib, u yerdan savdo va harbiy ishlar boshqarilgan.
Qal’a hududida topilgan arxeologik ashyolar u yerda yashagan aholining boy madaniyatidan dalolat beradi. Bu yerda maishiy buyumlar, qurol-yarog‘lar, taqinchoqlar va tangalar topilgan bo‘lib, ular mintaqada ming yillar davomida istiqomat qilgan odamlar hayotiga oydinlik kiritadi.
E’tiborli jihati shundaki, qal’a XIX asrda ham foydalanishda bo‘lib, kuch va nufuz ramzi sifatida saqlanib qolgan.