
Markaziy bank onlayn kreditlar berishning yangi vaqtinchalik tartibini tasdiqladi
Onlayn kredit firibgarligi holatlarining oldini olish maqsadida O’zbekiston Markaziy banki (Markaziy bank) ularni berish bo’yicha yangi qoidalarni joriy etdi. Endi banklar fuqaroning kredit tarixini ikki bosqichda tekshiradilar.
So’nggi paytlarda ijtimoiy muhandislik usullari va raqamli texnologiyalardan foydalangan holda banklarning mobil ilovalari orqali fuqarolar nomiga kreditlar berilganda onlayn kredit firibgarligi holatlari tez-tez uchrab turdi. Ko’pincha bunday kreditlar firibgarlar tomonidan kartadan kartaga o’tkazmalar (P2P) orqali beriladi. Joriy yilning o’tgan davrida 463 ta holatda 15 milliard so’mga yaqin zarar yetkazildi.
O’zbekistonda 2024-yil 1-noyabrdan 2025-yil 1-aprelgacha onlayn kreditlarni rasmiylashtirishda firibgarlikka qarshi kurashish uchun vaqtinchalik tartib amal qiladi. Endi mobil ilova orqali onlayn kredit olish uchun fuqarolar biometrik identifikatsiyadan o’tishlari kerak bo’ladi, bu esa kredit nomi berilgan shaxs tomonidan ariza topshirilganligiga ishonch hosil qiladi. Bundan tashqari, banklar fuqaroning kredit tarixini ikki bosqichda tekshiradilar: ariza topshirilgandan so’ng va kredit berishdan oldin. Agar biror kishi yomon kredit tarixiga ega bo’lsa yoki qarz yuki juda yuqori bo’lsa, bank kreditni rad etishi yoki boshqa miqdorni taklif qilishi mumkin.
Ilova orqali birinchi marta onlayn kredit olgan yoki yangi qurilmadan foydalanayotganlar uchun yangi chora-tadbirlar ham joriy etilmoqda. Boshqa hisobvaraqlarga o’tkazmalar, elektron hamyonlar yoki telefon raqamlarini to’ldirish va chet elga o’tkazmalar kabi operatsiyalar uchun kredit berilgandan keyin 48 soat ichida cheklovlar qo’yiladi.
Cheklovlarni olib tashlash uchun mijoz kredit firibgarlarning aralashuvisiz olinganligini tasdiqlashi kerak. Buni xabarda ko’rsatilgan raqamga qo’ng’iroq qilish orqali amalga oshirish mumkin, shundan so’ng bank qo’shimcha tekshiruv o’tkazadi. Agar 48 soat ichida kredit firibgarlar ta’siri ostida olinganligi aniqlansa, shartnoma bekor qilinadi va pul bankka qaytariladi.
Bogdan Burikin, atayin “Karavan-Info” uchun