30 сентябрь

Palliatv yordam sohasida ko'ngillilar faoliyatini tashkil qilishning o'ziga xos xususiyatlari

Palliativ yordam onkologiya sohasida kasallikning simptomlarini yumshatishga va bemorlarning hayot sifatini yaxshilashga qaratilgan. “Palliativ” termini lotincha “pallium” so’zidan kelib chiqqan bo’lib, bu “plash” yoki “himoya” degan ma’noni anglatadi, bu yordamning asosiy maqsadini — bemorlarning azoblarini yengillashtirishni aks ettiradi.

HOSPIS va kasalxonalardagi ko’ngilli faoliyati palliativ yordamning muhim elementi hisoblanadi. Muloqotga, ya’ni bemorlar bilan va ko’ngillilar o’rtasida alohida e’tibor qaratiladi. HOSPIS va kasalxona yordamidagi ko’ngillilar muloqot sohasida noyob muammolarga duch keladilar, bu esa bemorlar bilan etika qoidalariga muvofiq harakat qilishni talab qiladi.

Zamonaviy sharoitlarda bunday yordamning ahamiyati doimiy ravishda ortmoqda, chunki muloqot axloqiy yordamning eng muhim vositasiga aylanmoqda. Psixologik va hissiy qo’llab-quvvatlash orqali muloqot bemorlarga salbiy fikrlardan chalg’ishiga yordam beradi, ularning hissiy holatini yaxshilaydi va hayot sifatini oshiradi. Bu kontekstdagi bemorlar bilan to’g’ri tashkil etilgan muloqot, ijobiy hissiyotlar orqali hayotni sun’iy ravishda uzaytirishga yordam berishi mumkin.

O’zbekistonda palliativ yordam 2022 yil oxiridan boshlab faol rivojlanmoqda, o’sha paytda birinchi bolalar HOSPISI “Taskin” ochildi. Keyinchalik bu amaliyot boshqa muassasalarga, masalan, “Millenium” nogironlar jamiyatiga va Respublikada onkologik kasalxonada palliativ bo’limga tarqaldi.

Bolalar va kattalar bemorlarga palliativ yordam berishdagi yondashuvlar farqlarini ta’kidlash muhimdir. Onkologiyadan azob chekayotgan kattalar uchun asosiy yordam manbai muloqotdir. Bolalar uchun esa, muloqotning noverbal shakli muhimroqdir — bu ijodiy ustaxonalar, o’yinlar yoki sport mashg’ulotlari bo’lishi mumkin, bular ularga chalg’ish va hissiy holatini barqarorlashtirishga yordam beradi.

Shunday qilib, palliativ yordam kasallik diagnozi qo’yilgan paytdan boshlab davolashning ajralmas qismi bo’lishi kerak. Muloqot orqali qo’llab-quvvatlash bemorning hissiy holatini yaxshilashga emas, balki uning hayotini uzaytirishga ham yordam beradi.

Palliativ yordamni O’zbekistonda ilgari surish bo’yicha mutaxassis

Snejana Zeytulaeva

Снежана Зейтулаева
Снежана Зейтулаева O‘zbekistonda palliativ yordamni rivojlantirish bo‘yicha mutaxassis