1971-yil 2-dekabr: Sovet "Mars-3" stansiyasi Qizil sayyorada birinchi yumshoq qo‘nishni amalga oshirdi
3 декабрь

1971-yil 2-dekabr: Sovet "Mars-3" stansiyasi Qizil sayyorada birinchi yumshoq qo‘nishni amalga oshirdi

Bugun roppa-rosa 53 yil oldin, 1971-yil 2-dekabrda, “Mars-3” avtomatik sayyoralararo stansiyasi tarixga kirdi va Marsga yumshoq qo‘nishni amalga oshirgan birinchi Yer apparati bo‘ldi. Bu ilmiy va muhandislik yutuq kosmosni o‘zlashtirishda yangi bosqichni boshlab berdi.

Deyarli 60 million kilometr masofaga 5 tonna yer uskunalarini yetkazib berish g‘oyat murakkab vazifa edi. Quyosh tizimidagi sayyoralar joylashuvining doimiy o‘zgarishini hisobga olgan holda, muhandislar va olimlar maqsadga muvaffaqiyatli erishishni ta’minlash uchun noyob trayektoriyalar va navigatsiya tizimlarini ishlab chiqdilar.

Muvaffaqiyatli qo‘nishdan so‘ng Mars yuzasidan boshqa sayyoraga tarixda birinchi marta signal uzatilishi boshlandi. Biroq aloqa juda qisqa bo‘lib chiqdi — u atigi 14 soniya davom etdi. Bu vaqt ichida “Mars-3” 79 ta signal qatorini uzatishga ulgurdi, afsuski, ularda aniq tafsilotlarni ajratib bo‘lmadi. Shunga qaramay, bu voqea kosmosni o‘zlashtirishda muhim bosqich bo‘ldi.

Amerikalik mutaxassislar bu yutuqni faqat uch yil o‘tgach, 1974-yil 20-iyulda takrorlashga muvaffaq bo‘lishdi. Bu esa sovet muvaffaqiyatining naqadar o‘ziga xos ekanligini ta’kidlaydi.

2012-yilda Rossiya tadqiqot guruhi 2007-yilda MRO (Mars Reconnaissance Orbiter) tomonidan olingan fotosuratlarda “Mars-3” izlarini topishga urindi. Bir necha oy davomida olimlar minglab fotosuratlarni tahlil qilishdi. Ularning sa’y-harakatlari muvaffaqiyat bilan yakunlandi: afsonaviy apparat Ptolemey kraterining tubida topildi. Bu topilma insoniyatning Qizil sayyoradagi birinchi muvaffaqiyatli qadamini eslatib turadi.

Bogdan Burikin, atayin “Karavan-Info” uchun