O‘zbek televideniyesi afsonalari va diktorlik kasbi tarixi
O‘tgan asrning yorqin ramzlari orasida televizor ekranlaridan millionlab odamlar hayotining ajralmas qismiga aylangan diktorlarning ovozlari va qiyofalari bor edi. Toshkent telemarkazi, xuddi SSSR Markaziy televideniyesi kabi, Olga Polevaya, Galina Melnikova, Gennadiy Irlin, Usmon Jabirov, Nasiba Ibragimova, Nasiba Maqsudova singari nomlari hamon iliq nostalgiya uyg‘otadigan iste’dodli diktorlar maskani bo‘ldi.
Bu insonlar nafaqat yuqori kasbiy mahoratga, balki ajoyib qulaylik muhitini yaratish qobiliyatiga ham ega edilar. Ularning ovozlari samimiy, ziyoli va uyda o‘tirgandek iliq ohangda yangrardi, butun bir avlod uchun vatan va bolalik ramziga aylanib qoldi.
Sovet tomoshabinlari uchun eng taniqli siymolardan biri Markaziy televideniye diktori va “Xayrli tun, kichkintoylar!” bolalar dasturining doimiy boshlovchisi Tatyana Sudets edi. U “Vechernyaya Moskva” nashrida bergan suhbatida nafaqat iste’dod, balki ulkan mas’uliyat talab qiladigan kasbi haqidagi xotiralari bilan o‘rtoqlashdi.
“Men Markaziy televideniye diktori unvonini juda qadrlayman. Bu shunchaki ish emas, bu mening bir bo‘lagim. Biz ko‘p emas edik va tomoshabinlar uchun deyarli oila a’zosiga aylanib qolgandik,” — dedi Tatyana Aleksandrovna.
Diktorlarning ishi ko‘plab ko‘nikmalarni o‘z ichiga olardi. Bu universal kasb edi: diktorlar matnlarni o‘qishar, yoddan aytishar, suflyorlarsiz va ko‘pincha to‘g‘ridan-to‘g‘ri efirda ishlashardi. “Albatta, qo‘rqinchli edi, ayniqsa ‘Vaqt’ dasturida. Matnlar ba’zan oxirgi daqiqada keltirilardi va ularni xatosiz o‘qish kerak edi,” — deb eslaydi Sudets.
Nutq madaniyatiga alohida e’tibor qaratilardi. Diktorlar talaffuzda xatoga yo‘l qo‘ymaslik uchun qat’iy orfoepik me’yorlarga rioya qilishlari shart edi. Tatyana Aleksandrovnaning aytishicha, bu me’yorlarga rioya qilmaslik mukofotdan mahrum bo‘lishga olib kelishi mumkin edi.
Diktorlik kasbi qayta qurish yillarida yo‘qolib ketdi, ammo uning merosi tomoshabinlar qalbida yashashda davom etmoqda. Televideniyening asoschilari haqida so‘z yuritganda, ularning madaniyat va ommaviy axborot vositalari rivojiga qo‘shgan hissasini ta’kidlamasdan o‘tib bo‘lmaydi. Ularning ovozlari va qiyofalari tariximizning bir qismi bo‘lib, yangi avlod teleboshlovchilarini ilhomlantirib kelmoqda.
Bugun biz o‘z ovozi va xarizmasi bilan o‘ziga xos ishonch va samimiylik muhitini yaratgan o‘zbek va sovet televideniyesi afsonalarini minnatdorlik va iliqlik bilan xotirlayapmiz.