Qahva: faktlar, an’analar va g‘ayrioddiy xususiyatlar
10 декабрь

Qahva: faktlar, an’analar va g‘ayrioddiy xususiyatlar

Qahva ko‘p asrlik tarixga ega bo‘lgan va turli mamlakatlar madaniyatining ajralmas qismiga aylangan ichimlikdir. O‘z tarixi davomida qahva g‘ayrioddiy qo‘llanish usullarini o‘zlashtirdi va ko‘plab fikrlarni keltirib chiqardi.

Don navlari orasida arabika va robusta eng mashhur hisoblanadi. Jahon iste’molining 70 foizini tashkil etuvchi arabika mayin ta’mi va kofein miqdorining kamligi bilan ajralib turadi. Robusta esa, o‘zining achchiqroq ta’mi va ikki barobar ko‘p kofein miqdori bilan ob-havo sharoitlari va kasalliklarga chidamlidir.

Qiziq tomoni shundaki, bir paytlar qahva daraxtlari 9 metrgacha o‘sgan, ammo yig‘im-terim qulayligi uchun ularni 3 metrgacha past qilib o‘stirishgan. Yashil loviyalar ta’mini yo‘qotmasdan bir yilgacha saqlanishi mumkin, ammo qovurilgan donlar xushbo‘yligini tez yo‘qotadi — atigi ikki kundan so‘ng.

Ba’zi qahva an’analarining o‘ziga xos tarixi bor. Masalan, amerikano Ikkinchi jahon urushi paytida paydo bo‘lgan, o‘shanda amerikalik askarlar kuchli Yevropa qahvasini suv bilan suyultirishni so‘rashgan. Aksincha, espresso yuqori bosim ostida tayyorlanishi tufayli minimal miqdorda kofein saqlaydi.

Qahva hozir ham qo‘lda teriladi. Bir kishi bir kunda 700 kilogrammgacha loviya terishi mumkin.

Yaponiya qahva iste’moli bo‘yicha dunyoda uchinchi o‘rinni egallaydi va hatto 1 oktyabrda Qahva kunini nishonlaydi. Finlyandiya esa bu ko‘rsatkich bo‘yicha yetakchi — har bir katta yoshdagi odam kuniga o‘rtacha besh finjon qahva ichadi.

Lyuvak kabi noyob qahva navlari musang hayvoni ishtirokida ishlab chiqariladi, bu esa uni dunyodagi eng qimmat qahvaga aylantiradi. Badaviylar esa o‘z navbatida qahvaga kardamon yoki zanjabil qo‘shib, unga sariq tus berishadi.

Qahva jahon madaniyatida sezilarli iz qoldirgan. Turkiyada bu ichimlik nikoh ramzi bo‘lgan, Parijda esa birinchi qahvaxona 1689-yilda ochilgan.

Mashhurligiga qaramay, Xalqaro Olimpiya Qo‘mitasi katta miqdordagi qahvani taqiqlagan — qondagi kofein miqdori bir litrda 12 mikrogrammdan oshsa, bu sportchining musobaqalardan chetlashtirilishiga sabab bo‘lishi mumkin.

Qahva savdo hajmi bo‘yicha dunyoda neftdan keyin ikkinchi o‘rinni egallaydi. Uning tarkibiy qismlari tishlarni bakteriyalardan himoya qilish va moddalar almashinuvini tezlashtirish orqali salomatlikka ijobiy ta’sir ko‘rsatadi, bu esa ichimlikni sog‘lom turmush tarzi ishqibozlari orasida mashhur qiladi.