Dengizlar va okeanlar haqida ajoyib faktlar
Yer yuzasining 71 foizini qoplab, undagi suv zaxiralarining 99 foizini o‘z ichiga olgan dengizlar va okeanlar ajoyib kashfiyotlarning tuganmas manbayi bo‘lib qolmoqda.
Sayyoramizda 63 ta dengiz va 5 ta okean mavjud bo‘lib, ular o‘zining xilma-xilligi bilan kishini hayratga soladi. Ularning eng toza dengizi — Antarktida sohillarini yuvib turuvchi Ueddell dengizidir. Eng chuqur dengiz Filippin dengizi hisoblanadi, uning maksimal chuqurligi 10 265 metrni tashkil etadi. Eng katta maydonni esa Atlantika okeanining o‘rtasida joylashgan Sargasso dengizi egallaydi.
Eng iliq dengiz — Qizil dengiz bo‘lib, unga birorta ham daryo quyilmaydi. Uning suvi shu qadar sho‘rki, agar barcha tuzini ajratib olinsa, quruqlikni bir necha metrli qatlam bilan qoplashga yetadi. Eng sovuq dengiz — Sharqiy Sibir dengizi, eng sayozi esa Azov dengizi bo‘lib, uning maksimal chuqurligi atigi 13,5 metrdir.
O‘rta yer dengizi eng ko‘p davlatlarni o‘rab turadi, Oq dengiz esa eng kichik maydonni egallaydi. Dengiz suvida taxminan 20 million tonna erigan oltin mavjud.
Suv osti dunyosi ko‘plab sirlarni yashiradi. Okeanlar tubida eng uzun tog‘ tizmasi — uzunligi 50 ming kilometrdan ortiq bo‘lgan O‘rta okean tizmasi, shuningdek, harorati 400°C gacha bo‘lgan suvni otib chiqaradigan issiq geyzerlar joylashgan. Yuqori bosim tufayli suv qaynamaydi.
Dengizlar va okeanlar Yerdagi barcha hayot makonining 99 foizini tashkil etadi. Aynan shu yerda hayot paydo bo‘lgan. Bu suvlarda yashovchi ko‘k kit sayyoramizdagi eng yirik tirik mavjudot hisoblanadi — uning yuragi avtomobil hajmiga teng.
Dunyodagi eng yirik shaharlarning 75 foizi qirg‘oqlarda joylashgan bo‘lib, Yer aholisining 80 foizi dengizdan 100 kilometr masofada yashaydi.